Блузирање (147-177)

(прва кавадаречка колумна)

За нас децата од другите градови низ Македонија прошетката низ Скопје почнуваше и завршуваше кај сендвичарата “Чичко Стоилко“. Со сласт ги кркавме сендвичите со плескавица и тостовите по “прошетката“ низ главниот град, по која нозете не си ги чуствувавме. Читам/слушам деновиве ќе ја рушеле сендвичарата. А бе рушете, немајте гајле. Ете, каде и да е ќе започне колективизацијата, ќе го донесеме првиот петгодишен план, па електрификација, индустријализација, а во меѓувреме национализација. Потоа нормално следува приватизација и ајд‘ одново. И така во вечниот круг на садо - мазо животарење, се додека не замине и последниот мохиканец.

И ете, кога сме кај рушењето, памети ли некој дека во центарот на Кавадарци, веднаш до (сега руинираниот) хотел “Балкан“ спроти библиотеката, имаше една фантастична метална скулптура наречена “Гроздоберка“, која од едикојси причини буквално ја снема преку ноќ. На нејзино место никна чудната биста на Никола Бадев, која пак потоа во правењето на таканаречениот нов плоштад уште еднаш ја преместија и ете ја сега до големиот “мотор“ на клима уредот на големиот маркет, кој пак онака незаштитен и опасен по луѓето кои се движат покрај него е приказна сам за себе сосе маркетот. Во тоа време, уште кога не беа “распојасани“ социјалните мрежи низ интернетот, низ неколку тогашни (сеуште) пристојни овдешни медиуми неколкумина низ градот дадовме предлог, море и апел, истата таа “Гроздоберка“ да се заштити и да и се најде ново место за поставување, на пример во Градскиот парк. Подршката стигна само од два тројца уметници, ама и нивниот глас го однесе додворувањето на тогашниот политички естаблишмент (јако звучи, ама е мизерно во суштина), па последното пребивалиште на “Гроздоберката“ одреден период беше во задниот двор на општинската зграда. Што стана потоа со неа – не е познато. А беше заедно со “Детето со бродчето“ од Градскиот парк единствена урбана скулптура во овој град.

Годинава пролетта во Кавадарци и не е пролет. Ма не е и пошироко географски, ама овде сега сме лоцирани. Не затекна долготрајниот дожд сите нас навикнати од зимска да се “пикниме“ директно во летна гардероба и ете ти проблем со облеката. А месец мај е уште еден од оние со минусно салдо, па и не е баш препорачливо лимитираниот домашен буџет да се дотолчи со нова гардероба. Во меѓувреме, додека ова го пишувам, се случува катастрофална поплава во Босна и Херцеговина, во Србија и во Хрватска. Поплава од невидени размери! Помошта на загрозените им пристигнува од сите страни. Па и од Македонија, масовно. Ама ако човек се подзамисли, особено ако потегне по бројните статуси на социјалните мрежи, ќе помисли дека овде наголемо “цветаат ружи“, дека овде сите сме од “големото доброутро“, па не само што можеме да бидеме хумани, туку ако треба и животот ќе го дадеме за да ги спасиме соседите кои во некои нормално времиња може и не обожаваат. Особено поради фактот дека тоа радикалните илити “народните“ властодршци во најблиското ни соседство, кои до скоро имаа намера со две дивизии да стигнат до Гевгелија и “пртал“ да не сторат! И никој од тоа распишаните по интернетот “интелектуалци“ од Кавадарци, па и ширум државата да се сетат дека прва поплавена беше Босна и Херцеговина (милион луѓе раселени), дека предупредувањата стигнале од Хрватска, а за жал потопот бил неминовен во Србија. Тоа реката “Сава“ пишува некои нови неубави приказни.

Додека ги пишувам овие редови, траат собирните акции и во Кавадарци за хуманитарна помош која ќе се упати во настраданите подрачја. Во меѓувреме се случи убиство на млад човек во скопски “Ѓорче Петров“. Ништо потрагично за една држава од непотребното губење на млад живот. Сочуствата до семејството на убиениот се само парадигма на животарењето кое ни е судбина во кавадаречкото и македонско секојдневие. Исто како и националистичкото дивеење потоа. Едни рушат дуќани затоа што сопствениците се од друга националност, други рушат дуќани оти им треба просторот за нова инвестиција. Ете и штрајкот во најголемата странска инвестиција во Кавадарци беше и помина. За последиците од него читаме/слушаме/гледаме само во медиуми кои не се лоцирани во нашиот град. 21-ви век? Не заебавај!

П.С. Колумната ја посветувам на сите нормални луѓе во земјите на Балканот кои имаа несреќа да ги снајде катастрофална природна непогода. Со надеж дека сите добри луѓе кои низ годините наназад имав среќа да ги запознаам и стекнам за пријатели се добро и се заедно со нивните семејства. Јас ја пратив својата материјална и финансиска помош без да се топорам низ социјалните мрежи и му се радувам на денот кога повторно ќе се сретнам со своите скапоцени пријатели. И со чиста совест ќе појдам еден ден да ги посетам во нивните обновени домови во Славонија, Посавина, Срем, Банат, Црноречие, Маглај, Обреновац, Бољевац, Ковин, Горњи Милановац, Обреновац, Белград, Сараево, Подравина, Славонски Брод, Вуковарско – Сремско подрачје, Брчко, Босански Шамац...

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (146-176)

(прва кавадаречка колумна)

Седам пред некој ден со луѓе кои паметат од поодамна, дури и од пред моето паметење за Кавадарци и доаѓаме до едноставната суштина, дека Кавадарци навистина е на многу поинакво место од тоа кое низ изминатите години му се случувало и истото е забележано попатно некаде (колку без ич). Не дека има кој да мудрува и (рас)паметува за она што навистина било, ама за времето за кое станува збор, се вели дека и покрај тоа што се случувало во изминатиот (политички, комунистички, државен, националистички, евентуален, социјалистички, сентиментален, самостоен, носталгичен, независен, парламентарен, пандиспањ и др.) систем, иако незапишани и непрераскажани - приказните опстанале. Како на пример за кавадаречките музичари, а кога велиме музичари не мислиме тука за музикантите кои денес главната тезга, а со тоа заработувачка и живеачка ја имаат од свадбите, кои сакале – не сакале се прават низ Кавадарци. Сакам да кажам, без да изоставам некого (затоа и не спомнувам имиња овојпат), дека музичарите кавадаречки на времето битисувале без да во својот репертоар имаат турбо фолк и слични тракатанци, без да во својот репертоар ја имаат сета “југословенштина“ во музиката настаната до 1990 година, кога се таканаречено југословенско отишло во неврат. Џабе везеш, би се рекло во овие краишта. За ситна пара по тезгите, без сопствено творештво, колку да се задоволат потребите од промена на жиците на гитарата, типките на сајзерот и ефтиниот разглас, за да истовремено “уан мен бендови“ ја срушат цената на “тазгата“ на комплетен бенд со сите мастрафи ( соло гитара, ритам гитара,бас гитара, клавијатура, вокал, тапани) и да “добрата“ забава на крајот се сведе на компјутерски избор, па дури и не мора да има жив човек да го манипулира.

И да се разбереме. Дефинитивно е 21-ви век. Дефинитивно народните носии денес треба да бидат карактеристика само на фолклорните ансамбли или за туристички потреби, се друго е квази патриотизам и долносување. Или така би требало да биде. Ма, што јас знам, така е во некои нормални земји. Оти велат дека нешто не ќе да е во ред со некој кој “наметнал“ гардероба од седумнаесетиот, па и макар осумнаесетиот век на пеколниот, проколнат и прегреан македонски камен. Холивуд и онака е многу далеку. Кој разбрал – разбрал, нека чита и натаму.

За друго сакав да пишувам. За бројните рок групи кои егзистирале на ова подрачје. Особено за оние кои “крш“ правеле по гитаријадите и рок фестивалите низ Македонија. Арно ама, фината паричка од исправањето “криви Дрини“ и терање на меракот по “кавадаречките дупки“ кои и ден – денес егзистираат низ градот од никого санкционирани (ја имаат вистинската боја, така му доаѓа), па некогашните рокери, денес се “преправени“ во (напрчи го челото да ти плукнам една стотка) хармоникаши, што би му дошло се исто како на почетокот од текстов и (ортодоксното) тврдење на авторот на овие редови од пред некое време, дека – рок музиката во Кавадарци е пред умирање. Да не се Smoke Shakers во моментот, ќе зборевме за покојникот “се најдобро“. А дечките од Smoke Shakers мака мачат да бидат признаени дома, бидејќи надвор од државата (море и од градот) препознавањето на нивното музицирање доаѓа со учеството на регионалните рок фестивали. Само што, за да стигнат до фестивалите треба да се обезбеди превоз и разно – разни давачки, за што треба да се заработи некоја паричка. Арно ама, клубските свирки не се доволни ниту за секојдневно егзистирање, па саркастично кажано, ќе треба да поработат во некоја од “бројните странски инвестиции“ за да низ балканските фестивалски сцени го претстават (она што остана од него) кавадаречкиот рок сензибилитет. Можеби овде некој, некогаш ќе свати дека претставувањето на една држава низ светските меридијани не се прави само со фолклорни ансамбли, таканаречена традиционална храна и поети по нарачка. Живеат и (сеуште) работат во овој град и малку поинакви креативни и оригинални луѓе. Макар биле тие и последните носители на урбаното во Кавадарци.

П.С. Инаку пред некој ден беше 9-ти Мај. Голем ден на кој во 1945 година се случила конечната победа над фашизмот во светот. Во денешно време, овој датум се одбележува како “Ден на Европа“.  Тоа како такво беше одбележано и на Градскиот плоштад во Кавадарци. А бе барем на еден момент на водителот да му текнеше да каже дека пред 69 години светот му стапнал на вратот на едно од најголемите зла на човештвото - фашизмот, туку едно триесет пати ни повтори дека “сме одбележувале“ десет години од последното проширување на ЕУ, како да Македонија е основач на истата. Можеби и така треба, оти новите фашисти ни чукнаа на портата, ете ги како галамат агресивно и допрва мамичето ќе ни го расплакуваат. Има крв да проплукаме. Оти така ни треба, оти така заслужуваме.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци