Sunday, December 27, 2015

Блузирање (186-216)

(прва кавадаречка колумна)

Вообичаено на ова место и ова време, субјетивно или објективно, зависи од тоа кој како гледа на (не) приликите во градот, објавувам кој е настанот кој може според сите критериуми да биде најнастан во годината која еве каде и ќе ни замине пустата. Овојпат настанот на годината и не се случи во Кавадарци, туку во Скопје, ама на моја радост сведоци беа бааѓи кавадарчани, што автентични, што “поскопјанчени“. Станува збор за феноменалниот концерт на “Парни Ваљак“ кој на 6 јуни го одржаа во Скопје. Инаку, да ве потсетам, тоа е бендот за кој авторот на овие редови во 2014 направи група на социјалните мрежи со наслов “Парни Ваљак да свират на Тиквешки гроздобер 2014“. Група која за многу кратко време ја надмина бројката од 1000 членови, група на која, за голема жал, организаторите на манифестацијата рецка не и удрија и си донесоа некој од нивните омилени турбо фолк “ѕвезди“ да си се “забављат“ на, најверојатно, за нив единствениот можен начин. Некако се поклопија нештата, та годинава, за срам на организаторите, го имавме катастрофално најслабиот “Тиквешки гроздобер“ од неговото прво издание таму некаде 1964 година, и организациски и содржински.
За да сепак не биде 2015 во Кавадарци без настан за кој долго се зборува, се потруди Златко Вузевски Паја со издавањето на неговата прва книга вицови, со кои тој со години наназад ни дарува насмевки на лицата, во ова време на подзаборавени вредности. “Ѕидот на Паја“ ја подготвија и промовираа долгогодишни пријатели и соработници на Паја, кои некаде почетокот на наредната година повторно ќе седнат и ќе ја средат и промовираат и втората збирка оригинални вицови на кавадаречки. Оти вистинските градски ликови во Кавадарци се се поретки. Ни заминуваат на различни начини засекогаш. Боли? Ептен!
Личната болка е сепак најголема поради заминувањето во 2015 на најголемиот. Оти тоа беше Ристо Соколов Сокол – Најголем. И човек и уметник. Фали секоја можна секунда. И во моментот кога ги пишувам овие редови, уште еднаш себично заклучувам дека некои луѓе оставаат траги, дека се бесмртни и долго нема да се најде некој кој барем за малку ќе ги достигне величините на Ристо, чии траги и дела се распослани низ целиот град. И човечки и уметнички. Се бендисувало тоа некому или не, овој град со децении нема да може да му се одолжи за тоа што тој го стори за Кавадарци. Дури и ние најблиските, собрани во неформалната уметничка група “Сокол Арт“ која тој ја створи со својата енергија.
И не дека некој има нешто против прославувањето на Нова година. Напротив, еве јас по објавувањето на имињата на учесниците на прославата на Градскиот плоштад, се радувам што нема да бидам таму. Немам поим кој ги одбрал, на кој начин, според кои критериуми, па како сте одбрале – така терајте си. Нема да ни недостасувате таа вечер, со оглед на тоа што сами ќе си го направиме својот избор на музика која ќе си ја слушаме со некои драги луѓе. Токму песните на Парни Ваљак ќе бидат дел од изборот. Оти ни се сака и ни се може.
П.С. Ова парче виртуелна слободна територија ќе блузира и во 2016. Оти така треба. Ви посакувам идната година да сторите нешто и за себе, не само за транзициската багра, искомплексираните политички деликвенти и руралните човечки елементи. Оти веќе 15 години сме во 21 век, па мрднете малку со тоа газот и растресете ги тоа сивите мозочни ќелии. До вас е. И до тој (таа) до вас.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Sunday, November 22, 2015

Блузирање (185-215)

(прва кавадаречка колумна)

Плаќаш карта за театарска претстава, ти ја прегледуваат на вратата, те упатуваат на твоето седиште, седнуваш на некое друго и започнуваш да грицкаш семки. Купуваш карта за хуманитарен концерт и прашуваш на вратата дали може двајца да влезат со неа, те одбиваат и ги пцуеш организаторите. Ти даваат покана за концерт на класична музика, велиш фала, фала, и по десет метри ја фрлаш на улица, а случајно си професор по музичко образование. Ти даваат покана за ликовна изложба, ја ставаш во џебот, на три метри понатаму сочно му даваш по капата на авторот за кого првпат слушаш, а случајно си ликовен уметник. Ти даваат покана за поетска вечер, никој не знае што и правиш на истата, не доаѓаш и фрлаш дрвја и камења по организаторот, затоа што не те викнале да прочиташ некоја твоја песна, а ваму никој нема поим дека и ти си бил бре поет. Еднаш си бил на театарска претстава, некој ти кажал дека било многу смешно, ама не ти се допаднало чуството, оти глумците премногу зборувале додека си разговарал на мобилниот телефон. Безобразни едни и тоа глумците и поетите и уметниците и музичарите, не дај Боже да ти дојдат дома па да ти сликат, пеат, рецитират и глумат, ебати тоа безобразните организатори, дури и карти наплаќат за култура и уметност. Стварно безобразни, дури и не те тераат со сила да конзумираш култура и уметност. Мир да се немало, од нив да не може човек достоинствено да “кисне“ по кладилници или со лезет да густира пет – шест саати едно кафе по тоа бавчите на кафенињата. Ма безобразници, па дури направиле тоа културата и уметноста да е во исто време и на различни места, арно ама со врзан тајминг со бескрајните сапуници и серии, турбо фолк пеачки натпревари и риалити папазјании. Да не можиш на раат да си го тераш животецот. Џабе ли плаќам кабловска? Ма терај си бре пријателе, од прва до последна. Само биди ти жив и здрав, нека се збие на телевизиите, само што “Кавадаречка династија“ на Радио Кавадарци беше пред 30 години, па одлепи троа, еве не кај дебело загазивме во 21 век, со тебе или без тебе, не ќе да е многу важно. Не дека дупките по улиците се помали од пред 30 години, ама демек сме понапред. Барем така велат рекламите по телевизиите, кои се ептен далеку од серизни медиуми...
Има така некои денови, кога човек има потреба троа да се прошета, да види народ, да се релаксира. Арно ама, еден куп, море цело стадо гладни кучиња скитници му се мотаат низ нозете и си велиш, онака, тивко, претивко, да не чуе никој – немам за мене, та ќе ранам кучиња! И додека си го велиш тоа, по тимбата те удираат инвестициите, ти велат ќути бре будала, ете ти плоштад, ете ти ја “Илинденска“ па шетај малку, стави ги рацете на газот и релаксирај се меѓу две серии, како што тоа го прават сите кои ги гледаат предмалку спомнатите телевизии.
И додека си го тераме своето, та невладин сектор, та волшебни ламби, та фина забава во петок навечер, а во сабота се срамиме од себе, Кавадарци ги губи неповратно најубавите деца. Фатија нова татковина (се повторувам нели, ама така треба). Ете, пред некој ден, еден доктор – специјалист, дојден на кратко овде колку да си го види семејството, ми вели: Блузеру, џабе везеш!
П.С. Иде Нова година. Уште една, најверојатно иста или никаква - по дефиниција. Ко‘ детски фестивал во Кавадарци. А за детскиот фестивал – во некое друго наше дружење. Оти смрдат нештата. До небо.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Friday, October 23, 2015

Блузирање (184-214)

(прва кавадаречка колумна)

Со оглед на тоа што повеќе од 15-ет години професионално сум дел од буквално секој настан организиран од страна на кавадаречкиот Дом на култура, по успешните почетоци на новата претстава на кавадаречкиот Театар “Женидба“ работена по текст на Н.В.Гогољ и режирана од Драган Велјановски, дозволете ми со вас да споделам неколку сеќавања, онака субјективни до даска. На пример претставата “Госпоѓа министерка“ (2009), една од оние со кои кавадаречките актери ем дадоа се од себе да биде максимално квалитетно истерана, ем се “прошета“ низ пола Македонија на радост на театарската публика во градовите каде што гостуваше. Три години подоцна, актерската екипа на кавадаречкиот Театар фантастично ја одигра претставата “Дупло дно“ и да бидам реален, една е од претставите која заслужи многу подолг живот на сцената, отколку што доживеа. Арно ама, и двете претстави во себе ја содржеа извонредно изработената сценографија од страна на големиот уметник Ристо Соколов Сокол, велемајсторот на сценските поставки, станувало збор за Театар, за перформанс од било кој уметнички поглед и зафат или за (не)обична ликовно изложбена поставка. Ма онака, сакав само да спомнам, со оглед на тоа што паметам од поодамна и што ја имав таа професионална и приватна среќа да бидам дел од овие две претстави и тоа во нивните најсуптилни уметнички делови на стварање и реализација. Не дека останатите театарски творби овие петнаесет и нешто години (од чиј уметничко – креативен дел сум) не се вредни, туку како што реков, онака, да се памети дека еднаш било во Кавадарци.
А не е да не е, пред речиси два месеци се случи уште едно издание на манифестацијата “Тиквешки гроздобер“. Само колку да се знае и памети – најкатастрофалното издание на овој до пред некоја година извонреден кавадаречки бренд. Инаку, “Тиквешки гроздобер“ за првпат се случил 1964 година, доцните осумдесети и девеесети прави пауза (објективна или субјективна допрва хроничарите на Кавадарци треба да го кажат своето, секако по дебела анализа), 21-от век си постави свои барања и цели, така да годинава не доживеавме ретро – туку дно. Ова колку да се потсетуваме одвреме – навреме дека себичноста и нереалната амбиција не носат никому добро.
Октомври го донесе и есенскиот панаѓур, навидум со никаква блискост со претходно кажаното. Арно ама, станува збор за култура на живеење. А тој остави зад себе куп ѓубре, посрани и помочани влезови на згради на локацијата која организаторот упорно ја форсира, додека граѓаните кои сакале – не сакале живеат на истата таа локација со недели не можат да се отарасат од грозната смрдеа во нивните живеалишта, а искинатите нерви од блеењето на музикантите и певаљките (доведени од амбициозните газди на локалите) никакви седативи нема да ги поправат. Да се разбереме, доколку на овој град навистина му е потребна манифестација од типот на есенскиот панаѓур, нека организаторот и пронајде друга локација, каде спокојно може да си ги прибира парите од тезгаџиите, без да ги нервира граѓаните, кои и без да ги праша оваа година одлучи да ја продолжи панаѓурската голгота за уште еден ден.
Што се однесува до културните и уметничките вредности кои се на увид на конзументите на тие вредности, со оглед на големината и можностите на еден град каков што е Кавадарци, на ниво на држава сме некаде на задоволително ниво. Не дека не се може повеќе, ама можеби толку не бива. Еден мал позитивен пример дека и надвор од институциите може понекогаш да функционира и културата и уметноста, беше поставувањето на подвижната галерија во малиот парк спроти полицијата. Со своја понуда на изложби, концерти и трибини, надополнија една своевидна празнина, со оглед на тоа што во Кавадарци и не постојат приватни или било какви други вонинституционални субјекти кои не се дел од државата или општината. Зошто е тоа така е за дебела анализа и разговори, ама секако е дека дел од причините за тоа е незаинтересираноста на стопанските субјекти во градот да помогнат во реализација на вонинституциналните проекти (значи вистински да бидат општествено одговорни), но и во незаинтересираноста на самите актери во културата и уметноста (уметници, музичари, литерати, актери и сл.) да започнат сопствена презентација преку независни галериски, концертни и останати простори, секако не само со свој капитал, туку со стрпливо конкурирање во безбројните светски културни и останати фондации и институции кои ја помагаат креативноста, самостојноста и независноста од државните и општинските буџети. Да, не значи тоа дека храброста да се тргне “спроти ветровите“ носи долговечност и позитивен “фидбек“, ама за да нешто тргне напред, треба да се проба, нели? Неколкуте примери за тоа ( студиото “Сокол Арт“ до пред некоја година, Здружението за алтернативна култура “Алтер Центар“ со организација на “Денот кога се роди добриот човек“, па и Монтажната галерија, иако гостин во Кавадарци) ми даваат за право да констатирам дека во градот сеуште има луѓе кои се спремни да ја жртвуваат својата приватност (макар и слободно време), па заедно со на себе сличните да повденат нешто и макар за кратко да се почуствуваме дека не сме слепо црево, особено кога станува збор за културно и уметничко партиципирање, било како креативност, било како конзументи на вредности малку поинакви од секојдневните и чии влијанија се непредвидливи, но и подложни на критика во едно општество кое речиси 25 години нема желба да излезе од транзициската тиња и ги ослободи луѓето од подаништво и коленичење. Самите да го сториме тоа? Јас тоа го правам, ако не друго со самиот факт дека ги читате овие редови. А вие? Што вие направивте за себе?
П.С. Есен е и во Кавадарци. Почна грејната сезона, огревното дрво скапо, та прескапо, најверојатно според нашите стандарди. Во зависност од тоа кои од националните телевизиски канали ги гледате, од тоа кои сајтови ги следите, зимата ќе биде без ниски температури или ќе биде со екстремно ниски температури. Важно продолжува медиумската тортура во вид на “реални шоуа“ и бескрајни сапуници во кои убавините немаат крај.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Friday, September 11, 2015

Блузирање (183-213)

(прва кавадаречка колумна)

Мојата покојна баба Цанка (живееше 86 години) имаше навика да ме праша: “Имаш ли за цигари?“ “Имам бабо“ -  ќе и одговорев. “Ако имаш за цигари, тогаш да имаш и за кафе и за сокче, ама најважно да имаш за јадење“ – и ќе продолжеше да ми ги штепува фармерките на рачната “Сингер“ машина за шиење, без око да и трепне. “Бабо, ама јас вечер ќе излевам со другарите?! Да не имаш некоја банка да ме освежиш?“ И онака фино и сериозно, како секоја вредна жена, над која виси товарот на годините и се што било и поминало во тие години, ќе ми рече “Прво да ти ги средам фармерките.“ Оти за се има време, особено “Да не брзаме, оти немаме време“ – што би рекол неверојатниот Ристо Соколов Сокол, единствениот човек во кој имав комплетна доверба и за арно и за лошо.Ебати животот, ебати. Ебати тоа транзицијата, сосе транзиционите лицемери, од богаташи до колумнисти, ебати мороните кои не знаат кои се, а ваму ни солат ум како е да се биде ваков или онаков. Ебати!
Да се вратам на приказната за мојата баба Цанка. До месец - два пред да замине на (најверојатно) некое пофино место, не само да го метеше дворот, туку го средуваше и тротоарот пред куќата, секое утро, како по некоја дефиниција. Дали и беше тешко? Неее, затоа што од чисто никој не се исплашил, од чисто никој не фрлил клетва. Не дека нас, нејзините потомци многу не бива, ама го држиме во раце цврсто сеќавањето на неа и ете и денеска по дома малтретирам дека еднаш беше и постоеше една баба Цанка, потомок на Бадевци, удомена во Чемерци, ама оние вистинските и Бадевци и Чемерци. И по крв и по табиет!
А пред некој ден беше во Кавадарци “Т‘к Так Фест“, еден од последните рок фестивали во Македонија каде што демо бендовите имаат шанса и предизвик, базенот кавадаречки беше домаќин на просторот, арно ама изостана бањањето. Суровоста на рок музиката нема никаква релација со канцерогеноста на турбо – фолкот од сите провиниенции која тој простор ја овозможува - на наша жалост. Фестивалот беше океј, има преодна оценка и нека трае, нека се случи и наредната година и ако неколкумина си поминавме океј, неколкумина најдоа замерка, толку бевме, ама рокенролот во Кавадарци ги изгуби сите предизвици, па што би рекол еден од најискусните во оваа област - на радост на сите кои таа вечер платија билет, рокенролот е начин на живеење, ма што и тој да понуди останува квалитетот и борбата, оти рокенролот не е фотографија појавена на некоја од социјалните мрежи. Тато или мама ти купиле фотоапарат?! Не заебавај!!! Арно ама – секоја чест на демо бендовите!
И така, меѓу катастрофалниот Тиквешки гроздобер (сите го заборавија веќе наредниот ден, ама ете јас не заборавам) и есенскиот панаѓур, имавме троа рок музика, колку да се сетиме дека сеуште постоиме, па додека трае нека трае. Во меѓувреме низ градот во просторите за таа намена се случуваат изложби, понекој концерт, перформанс и слични некои фини нешта, некој можеби и ќе ги посети, па и ќе се сеќава на нив, ете го и кавадаречкиот Театар подготвува нова претстава. Арно ама, континуираниот процес на масовност на неквалитетните настани, контра уметноста која не бара ниту големи пари, ниту глорификации и насловни страни, по којзнае кој пат ни докажува дека овде не вирее реалноста и бенефиции и (сомнителни) субвенции во (демек) културата добиваат квази музички тракатанци и џанки ѓоамити настани, а ваму чист кафеански (соц)надреализам и музички патриотизам искажан преку уморените турбо – фолк “ѕвезди“ од соседството. А бе ајде!
П.С. Колумнава ја посветувам на првиот ликовен уметник во моето семејство, на Иван Мегленов (внук на Иван Чемерски, еден од луѓето кои го ствараа модерно Кавадарци) и уште сега да си кажам дека со нетрпение го чекам мојот прв портрет. Толку знам, дека на ѕидот ќе ја закачам финалната верзија, ма кога и таа да биде. Оти денес единствено уметноста е реалност. Така некако.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Tuesday, September 1, 2015

Блузирање (182-212)



(прва кавадаречка колумна)

Во време на максимално развиена информатичка технологија, што би се рекло дека секоја информација е достапна секому, за случувањата на годинешниот “Тиквешки гроздобер“ мораше да дознаваме “од нога“, па дури и ние кои на некој начин и приватно и професионално со години наназад сме поврзани со оваа манифестација. Флаерите за кои никој не дозна каде можат да се набават, “таинствено“ се појавија по два-три примероци на неколку места во градот, а плакат(чињата) во А3 формат имаше залепено низ градот во колекционерска бројка. Да бе, видовме и билборд, на кој за да прочиташ што е напишано вратот да си го скршиш од што авторот бил паметен и креативен. Не сакам ни да помислам на тоа како информативно била застапена манифестацијата низ другите градови во Македонија. Ете од “толку многу информации“ не дознавме зошто дел од најавените настани не се одржаа, не дознавме зошто карневалското дефиле имаше рекордно мал број на поставки, не дознавме зошто на Градскиот плоштад се претставија само шест винарии (само во Тиквешијата ги има над 40), скара се димеше само од од шест локации, не дознавме зошто немаше никакви случувања на други локации во градот, на пример на малиот парк спроти полицијата, не дознавме и за други нешта кои ги немаше воопшто, а се подразбираа во изминатите 51 година од првиот Тиквешки гроздобер. Имало познати музички имиња за време на манифестацијата? Па, Тиквешки гроздобер не е музички фестивал за да атрактивноста ја мериме со тоа кое име “музицирало“ на Градскиот плоштад. А да, дознавме колку гости имало и колку вино се испило, макар што не е јасно според кои критериуми некој се осмелил да си игра со статистиката, кога по цел ден плоштадот зјаеше празен. Најверојатно некој немал друга работа овие три гроздоберски дена па ги чешлал фискалните сметки по локалите и ги броел продадените шишиња вино. За невкусно гласната музика во поголемиот дел од локалите, за сообраќајниот тридневен колапс, за неадекватните услови во кои работеа поставените скараџии (без вода за основни хигиенски потреби), американски (?!) крофни, разно разни благи памуци и слични тракатанци нека се изјаснат организаторите. Впрочем тоа и се должни да го направат, затоа што добија да реализираат и профитираат од манифестација од единствен тип во државата, само што заборавија на граѓаните на Кавадарци, кои се и единствени вистински сопственици на Тиквешки гроздобер. Не дека манифестацијата Тиквешки гроздобер, која со прекини се организира од 1964 година, е со застарена концепција. Таа годинава немаше никаква концепција и го доживеа дното. Со оглед на тоа што и приватно и професионално, па и емотивно со години сум поврзан со оваа по карактеристика исклучиво и автентично кавадаречка манифестација, годинашното издание на Тиквешкиот гроздобер го сметам за навредливо по карактерот на кавадарчани и се што е автентично кавадаречко и најверојатно веќе наредното издание треба да доживее коренити промени, своевидно рестартирање и ребрендирање. Белки така ќе се избрише горчливиот тридневен вкус кој остана веќе со последната вечер од тридневните (прикрпени) баханалии и изгубениот мир и желбата кај поголемиот дел од кавадарчани годинашното “чудо“ од Тиквешки гроздобер што побрзо да заврши.
Интересно би било, оние што успеале да ги пребројат гостите и количините на испиено вино на Тиквешки гроздобер, да се обидат да ги пребројат оние кои заминуваат од Кавадарци, па и од Македонија засекогаш. Претпоставувам дека знаат зошто одовде заминуваат млади, образовани, стручни и вредни луѓе, се почесто со себе носејќи го целото семејство. Нека почнат да бројат од најблиските, соседите, маалото... Или можеби таквата статистичка операција би предизвикала нешто друго во овој град, па и ова општество, кога ќе се појави фрапантно високата бројка на засекогаш заминатите во некои нови татковини?!
И да се разбереме! Тиквешкиот гроздобер му е потребен на Кавадарци од многу причини: Туристички, стопански, економски, културен, општествен и под итно неговиот бренд треба да добие ново руво, веќе од утре. Но и Кавадарци му е потребен на Тиквешкиот гроздобер, Кавадарци кое во вистинска смисла на зборот ќе живее тие три дена со манифестацијата.
П.С. Сезоната на подготовка на зимница, слатка, мармалади, кори, тарана и разно – разни други “зимски потребштини“ наголемо трае. Арно ама, не сите оваа зима ќе имаме полни фрижидери и подруми со мали слатки и солени задоволства. Така некако ќе му дојде.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3
Кавадарци

Wednesday, August 19, 2015

Блузирање (181-211)

(прва кавадаречка колумна)

Паметам, а паметам од поодамна, низ улиците на Кавадарци немало волкава бројка на кучиња скитници, кои во глутници лутаат низ градот и само прашање на време кога некои од нив ќе станат и реална опасност по граѓаните. Особено што повеќето од нив се огромни и навистина изгледаат застрашувачки. Лаички поглед дава еден од одговорите зошто толку се “распиштолени“ низ Кавадарци: според изгледот повеќето од нив се “исфрлени“ домашни кучиња, расни и по форма и изглед, па на човек му доаѓа гласно да се запраша - “Па добро мајка му стара, што се курчевте кога ги шетавте, ако не можете да ги гледате, та сте ги исфрлиле на улица?!“
А паметење од поодамна не ми е потребно за хулиганството на кружниот тек (слушам и во некои други делови од градот било така) кое се случува секоја вечер до рано сабајле, дерење, уништување зеленило од страна на малолетничка багра на која ниту полицијата веќе не реагира. Не ми е јасно од кој материјал им се направени нервите на граѓаните кои живеат во овој дел. Ебати стравот кој сте го збрале во душата и не ви дава да си го одбраните мирот, ебати! Неоти институциите на системот и сличните на нив ѓоамити невладини организации на кои на челото им стои дека работат за младите, ќе најдат решение за овој се повеќе застрашувачки проблем, освен ако не сметаат дека со разно – разни предавања и трибини за подсмев на кои сами си се слушатели, ја завршиле работата. Барем досадата за која ги примате дебелите дневници да ја подзаскриете бре!
Со оглед на тоа што пред година и нешто, сред бел ден, пред очите на соседите ми го украдоа половина велосипед (да, буквално половина и за што истрагата сеуште трае), деновиве собрав (финансиска) сила и ете ме кај повторно сум велосипедски активен и можам да ви кажам дека се она што на ова место со месеци, море и години наназад е пишувано за сообраќајната некултура во Кавадарци е благо кажано -  неважно. Затоа што слегувајќи со велосипедот на кавадаречките коловози ја почуствував вистинската анархија која владее по кавадаречките улици. И возачка и пешачка.Чисто надреално сообраќајно моронство. Ако некого слушнете како се фали дека ги почитува сообраќајните правила, знајте дека лаже. Само прашајте го каде му е паркирано возилото и  ќе ви биде доволно да не му поверувате ни кога ќе вика на цел глас - Пожаааар!!! Пешаците, а особено велосипедистите во Кавадарци според сите критериуми дефинитивно се загрозена врста. Џабе фарбање пешачки премини, џабе семафори (со вообичаени прегорени сијалички), џабе (за жал) толку жртви од сообраќајки низ градот, кога ништо не може да ни ги промени страотно лошите сообраќајни навики, кога се е исто како и вчера, завчера, а исто ќе биде и утре. Срам да ни е на сите!
И сега што? Ништо посебно. Авионите кои полетуваат од аеродромите во Скопје и Охрид кон било која светска дестинација се полни со патници со билет во еден правец. Повторно ме зафати тага кога разбрав дека уште десетина вредни луѓе од Кавадарци засекогаш ја напуштиле Македонија. “Големите“ приказни за туѓите пасоши веќе не со во игра. Стручноста, чесноста и искуството им отвори врати на убавите кавадаречки деца да се скрасат набрзина во нова татковина. Има ли некој кој ќе им најде замерка за нивната одлука?!
За ликовната уметност, театарот, поезијата и џезот во Кавадарци, во некоја друга прилика. Оти така треба.
П.С. Ние кои засега останавме тука ќе се радуваме на трошките убаво поминати моменти со нашите блиски луѓе кои на кратко се решија да споделат со нас за нив драгоцени денови и да откинат некој саат од времето планирано за најблиското семејство. Пецо, Гого, ви благодарам што постоите. Да сте живи и здрави и вие и вашите убави фамилии, па да најдеме време, било кога, било каде, повторно да се сретнеме во деновите и годините кои ни преостанаа.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Saturday, July 25, 2015

Блузирање (180-210)



(прва кавадаречка колумна)

Во годините наназад не помислував дека нештата кои сум ги сакал, од кои сум учел и созревал, ќе ме следат целиот живот и дека реткоста на фините работи и општествени дејанија ќе направат повторно и повторно да се враќам на базичното, истовремено вонвременско и доживотно. Стрипови, книги, музика, тука – таму по некој напишан ред или стих, како некоја перверзна дефиниција на животот кој упорно се бори против глупоста, себичноста, алчноста, неписменоста и злобата.
Освен секојдневието “удавено“ во книгите и музиката, ете и стриповите, по толку животни перипетија, ме следат и натаму. И драго ми е поради тоа. Последнава речиси година дена, еднаш месечно му се радувам на Алан Форд и неговата дружина од цвеќарницата, на забеганите приказни на Бројот еден и се нешто си мислам, повеќемина овде да го читаа Алан Форд низ годините наназад, денес низ разговорите ќе ни преовладуваа некои фини градски теми. Арно ама... Не се криви комјутерите и интернетот, социјалните мрежи на некој забеган начин се слични со сапуниците и реалните шоуа. Ги прифаќа оној кој тоа го сака, никој со сила не тера некого да гледа или слуша нешто. Особено меѓу четири ѕида пред компјутер или телевизор. Арно ама... Толку ни сече и на плус четириесет.
А лето е во Кавадарци. И како во некој надреален филм, никому не му сметаат гласните музики по локалите, особено по полноќ. Можеби е чудно, ама во современиот свет тоа се решава многу лесно – со спроведување на законот. Арно ама, овде надреалното, комбинирано со трештечкиот турбо – фолк од возилата кои во никое време “рикаат“ по улиците, создало некаков недефиниран меѓусвет. Семафорите (сеуште со прегорени сијалички) се почесто служат само да одбележат некоја раскрсница, а низ градот мистериозно ни никнуваат урбани хермафродити и во нив “елитни“ локали. И ете не каде секојдневно ги броиме луѓето кои заминале одовде. Како да се натпреваруваме меѓу себе кој познава повеќе кавадарчани кои засекогаш заминаа низ (буквално) целиот свет.
Таму некаде далечната 1985/86 година и служев на поранешната држава година и 22 дена во униформа на ЈНА. За многумина и ден денес сличното искуство е “школо на животот“, а за мене и тогаш, а уште повеќе денес – изгубени драгоцени денови од раната младост. Децении се обидувам тој период да го заборавам и да го ставам под тепихот во животните сеќавања, ама некако не ми успева. Се некој туку ќе ме потсети (во неговите половина исфилувани, половина лажни сеќавања на тоа исто служење ЈНА) и прва мисла која ми паѓа на памет е кантината во касарната (“служев“во Земун, Србија). А во кантината, во ретките моменти на слободно време, бизарната комбинација на пиво и наполитанки. Од денешна гледна точка, тогашното конзумирање на оваа комбинација ми изгледа како мал бунт против (пре)строгите правила на униформираниот живот, своевиден хедонизам меѓу високите ѕидови на касарната. Тогаш (во кантината) имаше само еден вид на пиво и еден вид на наполитанки. Од тогаш до денес пробав безброј видови на пиво и наполитанки, ама никогаш повторно во комбинација. Зошто? Па најверојатно затоа што таа бизарна конзументска комбинација можеше да се случи само кога си во потрага по парче лична слобода. И незнам зошто, ама ова лето повторно ми доаѓа да ја пробам комбинацијата. Белки ќе ја снема лошата магија. Или пак не.
П.С. Обидувајќи се (во себе) да направам споредба меѓу нашиот туризам и туризмот кај соседните држави, влегувам во такви неверојатни мозочни “заврзлами“, особено што за многумина овде врв на туристичкото искуство е пијанчењето по викендичките на Тиквешкото езеро, па заклучокот е дека и тие (соседите) заминале неколку светлосни години напред и баш му гајле за нас и нашето, се почесто враќање назад. Да парите ни ги љубат, ама никој не ни е виновен што ја заслужуваат секоја потрошена паричка, било каде наоколу, на планина или море. Сеедно.

By
Марјан Т.
Бул. “Џон Ленон“ 3
Кавадарци

Thursday, July 9, 2015

Блузирање (179-209)

(прва кавадаречка колумна)

Се бавам деновиве со домаќински работи. Пуштам перална на (за 0,33% по)ефтина струја некаде по полноќ, се туширам во четири сабајле, китките ги вадам во пет и пол на изгрејсонце и се некои така нешта, некои сосем (не)нормални домаќински работи, кои нели би требало да се терат кога се има време и потреба, а не кога тоа го бара “гнилиот“ капитализам. Односно нашата верзија на тој ист капитализам, во која нит‘ се знае кој пие, нит‘ се знае кој плаќа. Дали?! Море плаќаме заедно сосе сите сметки кои ни ги доставува секојдневно бескрајната факинг транзиција, дебело загазена во дупките по улиците и испокршените и искривоколчени плочки по тротоарите. Кавадарци имал два кружни тека? Голема работа! Кавадарци имал најубав градски парк? Ептен голема работа! Нит‘ факинг транзицијата ќе заврши во догледно време, нит‘ времето ќе ни ги врати луѓето кои предвреме ни заминаа и кои, Боже ме прости, не успеавме да ги испратиме на достоен за нив начин. Стоката која си ги пере гревовите со муабетите дека ги познавале, море и биле блиски со најдобрите меѓу нас, ќе остане токму тоа - стока. Која никогаш за по дома немале ниту грамофон, нит‘ обичен моно касетофон, а радио слушале само во моментите кога комшиите пуштале “поздрави, желби и честитки“ додека го правеле пинџурот, сосе другите зимници по дворовите и додека скромните градски деца делеа насмевки низ последните остатоци на кавадаречката чаршија, тие на нивните деца им ја оставија сета мизерија нам да ни ја топорчат, како да од нив се започнало, а ваму цел живот не стигнаа црнилото од под ноктите да го извадат, не стигнаа салам да се истушират.
И ете го каде и по толку години низ Кавадарци сеуште пирка истиот летен ветар, сеуште ни смета истиот летен дожд, ама се друго е заминато во бестрага. И не ми фали ништо од Кавадарци кое некогаш било (било, та заминало), туку ме нервира што новото Кавадарци никогаш не дојде и застанавме на маргините од случувањата, што се испозатворивме локално, што дрипците ни го заебуваат секојдневието. Да ти ибам наведнатата глава , која сабја не ја сече.
А беше и помина викендот, онака од нога да се сретнеш со некои драги луѓе, кои на кратко дошле од некаде каде го тераат животот, за да ги признат старите родители, да ги прашаат како преживуваат со пензијата и уште еднаш да ги замолат да дојдат со нив, некаде каде пензијата ќе им служи како додаток за заслужен одмор покрај некое море, езеро или планина. Оти овде просторите за одмор служат за некои други нешта, особено детските игралишта кои станаа место за изживување на малолетни хулигани, од кои најверојтно и родителите и општеството за жал веќе кренале раце, арно ама на наша штета, на штета на нашиот мир, толку потребен во ова (не)време, исцрпени од политиканството, од катастрофалните медиуми полни со квази реални шоуа во кои би тебало да се радуваме што некој демек научил да пее туѓи песни, најверојатно под тушот, додека ја мести вистинската топлина на водата.
Лето е во Кавадарци. Уште едно... И не е првпат лето во Кавадарци. Било лето и таму некаде крајот на седумдесетите на минатиот век во летната бавча на Хотел “Балкан“, на летната тераса на Хотел “Фени“ со некои фини лежерни песни исполнувани од некои фини хотелски бендови. Да потсетам: по дел од кавадаречките летни бавчи и тераси свиреа едни “Токму така“ и “Автограм“. Осумдесетите години на минатиот век и летата кои следуваа во Кавадарци ги донесоа првите кафе шеми во градот, таму некаде во “Палма“, во “Дечки“ и “Бос“. Ноќните “теревенки“ тоа време од “Еми“ продолжуваа во “Сачмо Блуз“ и “Џинго“ и кулминираа во дискотеката “Ламбада“. “Парк Клуб“ и “Ла Луна“ дојдоа потоа. Носталгија? Ма какви! Само потсетување дека и некогаш некој знаел и можел.
И ете и годинава некаде при крајот на летото не очекува манифестацијата “Тиквешки гроздобер“. Првото нејзино издание се случило пред 51 година – во далечната 1964. И токму толку години оваа манифестација и во нејзините највелелепни изданија и во нејзините најкатастрофални години се одржувала некаде околу првиот викенд во септември, околу 7 септември, денот кога 1944 година Кавадарци било ослободено од фашистичкиот окупатор. Според најавите, оваа година “Тиквешки гроздобер“ за првпат во неговото пеесет и едногодишно опстојување ќе се случи во последниот викенд на месец август, за време на верски празник. Зошто, како, чуму? Е, тоа прашајте го организаторот! Јас можам да ви кажам само дека на ова место, со збор ќе се дружиме повторно во некоја следна згодна прилика. Оти така треба. И некој нека се потруди да си смени светилките по семафорите низ Кавадарци, оти платено ни е од данокот за кој секоја година ни стига известување на куќната адреса.
П.С. Доаѓа петок, 10 јули и Меморијалната манифестација “Денот кога се роди добриот човек“, посветена на нашиот сограѓанин, култниот урбан лик од вистинскиот центар на градот – Дејан Костов Лиса. Организацијата на настанот и годинава е на неговите пријатели, сопатници и соборци собрани во Здружението за алтернативна култура “Алтер – Центар“. По четврти пат оваа манифестација нуди малку поинаков простор на случување, малку поинаква музика, малку поинаква поезија и ликовни думи, впрочем како што сме и ние поинакви, кои таа вечер во чест на Лиса ќе размениме некој збор и ќе се потсетиме дека сеуште сме тука и не ги забораваме најдобрите меѓу нас. Никогаш.

By
Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Friday, June 19, 2015

Блузирање (178-208)



(прва кавадаречка колумна)

Започнува летото. За два дена стигнува и во Кавадарци. Првите летни симптоми не ветуваат којзнае што, барем кога станува збор за културата на градско живеење, колку и човек да посакува поинаку. Некои чудни летни вечери се случуваат, особено во таканаречениот нов центар на градот, со нагласок на кружниот тек и булеварот “Е. Кардељ“. Таман дојде време за одмор некаде околу полноќ (особено во работните денови), ете ти вистинско “откровение“ - започнува вистинска анархична драмолетка со малолетничко дивеење: се игра“топка“ на коловозот, се тропа по билбордите, шкрипат гуми, свират автомобилски сирени и драње како да е крај на светот. Граѓаните кои живеат во овој дел од градот станаа ноќни жртви заедно со немоќните спроведувачи на законот, фрчат телефонски пријави до полицијата, ама итри тоа малолетниците (?!), менуваат местоположба и стануваат уште погласни во празнењето на негативната енергија (насобрана најверојатно од “фино домашно воспитување“) и се така до првото сонце, па одново наредната вечер. Дали има решение? Па секако дека има. Спроведување на законот, со сите негови воспитни мерки и казни. Ако не друго законот е дециден за малолетничкото движење по полноќ.
Арно ама, баш ја заболе баграта за законот и мирот на недолжните граѓани, кога нема кој да ги спречи во нивната намера да го сторат своето. Џабе концерти, џабе изложби, театарски претстави и слични културни и градски нешта, џабе се во недостаток од мерки кои ќе го спречат прераснувањето на малолетниците во уште една изгубена генерација, која лесно ќе дојде на “превоспитување“ во рацете на разно – разни дилери, ситни и крупни криминалци, кои пак мочаната транзиција ги направи рак рана на ова општество. Да, за Кавадарци станува збор, за ситните души кои молчат оти “има бетер“. Оти има бетер ете и родителите се плашат да ги прошетаат малите деца од намножените и богами крупни кучиња скитници кои во цели “стада“ се движат околу Градскиот плоштад, на кружниот тек, на кејот на Луда Мара, насекаде каде ќе ги доведе инстинктот.
И што сега? Ништо. Ќе чекаме некоја самобендисана невладина организација да допре до некој троа поголем грант, па да “крене галама“ во одбрана на зависниците, хулиганите, заспаните убавици и кучињата скитници, оти нели, во мода е да се биде локално невладин и да не те интересира што се случува во државата. А книгите по книжарниците и библиотеките и онака никого не го интересираат, освен ако не се наслови од типот “Како да станеш милионер на сто начини“, “Како да станеш фраер без да се погледнеш во огледало“, “Како да бидеш убав без да се искапиш“. Ни најскапите дезодоранси не можат да ја прикријат смрдеата на баграта, чии највисоки дострели се – како да му го заебеш секојдневниот живот на обичниот граѓанин.
Извиканиот “страшен комунизам“ во бившата држава е мека крпа за денешното партиципирање на демократија. Една од причините што денес се соочуваме со носталгија кон поранешната држава е токму практицирањето демократија на некој чуден, перверзен и оригинален начин. Нешто овде не ќе да е во ред. Самобендисаноста и непочитувањето на другите не води кон добро. А дивеењето на (дел од) малолетниците пред да прерасне во општа градска состојба мора да се спречи токму од оние кои се најодговорни за тоа – родителите и оние кои земаат плата од државата да го спроведуваат законот. А такви не се малку, нели?
П.С. Не дека не можеме, туку не бива да се расчеречиме до следното утро. Оти еден и еден се два, два и два се четири, па нема друга дефиниција да му се невиде у ваквоата!

By

Марјан Т.
Бул.“Џон Ленон“ 3
Кавадарци