Блузирање (233-263)

(прва кавадаречка колумна)

“Лоповите и онака секогаш први бегаат... Ама на крајот парите на мајка му ги трошат“

(графит од непознат автор)

Занимавајќи се изминатиов период малку повеќе со култура и уметност (и креативно и организациски), гледам зачестено е тресењето глупости по социјалните мрежи и петпарачките ѓоамити информативни сајтови. Генерално се забележуваат типови по социјалните мрежи кои себеси се сметаат за влијателни, па трупаат (несериозни, неписмени и сл.) статуси во потера по лајкови. Боже ме прости, па и лажат додека се топорат. Генијалци, јеби га! А дезинформациите, лажните вести, непроверените информации и слични глупости кои се главни написи по сајтовите кои се натрупаа низ интернетот, станаа секојдневие. Која мајка не може да си го најде детето, нека го побара како сопственик на сајт. Патем (родителот) нека му испостави некоја воспитна од името на сите оние кои животот го сваќаат сериозно, а не како политичка и криминална заебанција.

И кога сме кај криминалот и политиката, патем овде како секојдневна појава, сме стигнале до тоа дереџе каде најбогатите (со сомнително стекнато богатство) се и најпаметни, најслободни, арно ама и први кога ќе им дојде неприкосновениот обвинителен акт – да фатат џенем. А џенемот нема море. А морето не трае две години. Туку, друго ми беше зборот.

За слободата на говорот, за траењето на вечноста, за историјата која незапишана ни го заеба животот, за вошките кои не чешат и таму каде што не не апат. Ете пред некој ден, забележав дека сијаличките поставени (да ги видат и најглупите возачи во Кавадарци) пред пешачките премини, почнале да прегоруваат. Џабе добрата волја, џабе фотографии на дебили по социјалните мрежи, џабе неплаќањето паркинг место до догледно време, кога узурпацијата на просторот трае до недоглед. Се е џабе, кога не функционира казнениот систем, оти кога би фрчеле казните и мороните ќе замолчат. Ама ете, нит’ казни, нит’ казнети – па анархија пријатели. Џабе улици, џабе тротоари, џабе се, кога ароганцијата ни е неприкосновена и неказнета. Арно ама, се има почеток и крај. Додека некои други тафтаби на кои ние сме им дозволиле, па не почнат да се топорат и одново ја започнат анархијата. Платен ви е данокот? Не. Оти? Ами ептен многу пари. Оти? Ами за тоа гласавме, станчето од 45 квадрати да биде оданочено како палата на Водно!

Нејсе. Деновиве не напуштија два специфични, секој за себе, лика, секој посебно важен, не само општо за македонската култура, туку и за кавадаречките културно – уметнички збиднувања. Еден од големите актери на македонското глумиште (театарско, ТВ, филмско) Мите Грозданов, замина пред некој ден. Со децении беше присутен и на кавадаречката театарска сцена. Последната негова режија и глума во Кавадарци (претставата “Петли“), по премиерата и една реприза (пред полна сала) на сцената на кавадаречкиот Дом на култура “Иван Мазов – Климе“ ја прошетавме до Крива Паланка (таа година Град на културата во Македонија), каде ја дадовме пред четворица публика (еден вработен, нашиот возач и двајца залутани по ладното – зима беше). Ми рече: Марјан – ти си ја заврши работата (избор на музика и светло), јас си ја завршив работата, нека му ја мисли домаќинот. А да бидеш добар домаќин е многу тешко. Оти не е само вечерата за актерите, не е само “евала“ да му правиш на луѓето, треба да имаш “муда“ да и објасниш на потенцијалната публика зошто токму таа претстава е вредна да ја гледа публиката. Арно ама, како што му викаа кавадаречките актери “стрино“, ќе те паметиме. Не само по твоето пријателство со кавадаречкиот Театар, туку и по твојата големина – да бидеш свој. Последната моја средба со Мите беше на еден од кавадаречките панаѓури, во “Астрато“, каде прикажувавме за фестивалот “Денови на културата, уметноста и виното 2009“ каде неговиот Борче, благодарејќи на Ацо Малинков и Дејан Астрато имаше промоција на поетска книга. Ех!

И да. Синоќа (денес е 28 ноември 2018) не напушти Горан Стефановски. Најголемиот македонски драмски автор. Знаете ли дека тој беше и голем текстописец на рок теми? Не? Дел од најголемите теми на “Леб и сол“ текстуално се средени токму од Горан Стефановски.  А каква е неговата врска со Кавадарци? Токму преку неговите драмски текстови и тоа еден од најпровокативните, еден од најсодржајните – “Дупло дно“ (Неверојатно – напишан 1983). Го правевме во 2012 година. Со Театарот при Домот на културата во Кавадарци, во адаптација, режија и главна улога на Александар Малинков (одбележуваше 25 години театарска дејност). Извонредната сценографија беше дело на единствениот Ристо Соколов Сокол, феноменалниот плакат беше на Билјана Соколова, играа покрај Ацо и Диме Коцевски, Милица Гочевска, Благица Ѓорѓиева и Дејан Атанасов. Претстава во која мојата маленкост го правеше изборот на музика, го третираше светлото, претстава која е една од најсуптилните поставени на сцената на кавадаречкиот Театар последните дваесет години и која најлесно се дефинира по кавадаречки “Да се наежиш“!

П.С. Инаку, темата за колумната беше планирано да биде сосем поинаква. Арно ама, не престигнаа несаканите заминувања на битни луѓе по нормалната живеачка. Требаше да си поприкажеме за (културно – уметнички) настани кои годинава, како ретко кога му се случија на Домот на културата во Кавадарци, ма и воопшто на кавадаречката културна сцена. За односот на таканаречената “уметничка фела“ во нашиот град кон врвните уметници кои на наша радост гостуваа овде. Меѓу другото за извонредниот концерт на блуз бендот “Igi Man Trio“, за уникатната изложба на Стефанија Стојановска, за перфектната изложба на уметнички фотографии (на тема Театар) на Љупчо Илиевски, за промоцијата на Романот на годината “Одбројување“ на Фросина Пармаковска, за промоцијата на првата “Македонска рок енциклопедија“ на Тоше Филиповски, за ред други настани, за кои можевме да разговараме, да ги критикуваме и фалиме. Кога би сакал да бидам безобразен би ги спомнал и конецертот на Кокан Димушевски, промоцијата на првиот албум на кавадаречкиот рок бенд “Smoke Shakers”, промоцијата на првиот официјален сингл на кавадаречкиот рок бенд “Лексикон“. Да, овде падна соработка со организаторот на “Тиквеш Рок Фест“ – Здружението за алтернативна култура “Алтер Центар“ Кавадарци, тоа е екипата која ги прави “Денот кога се роди добриот човек“ (седум изданија), “Пријателите за Ристо“ (три изданија“)... Ај, во некоја друга прилика за тоа.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (232-262)

(прва кавадаречка колумна)

Корите и тараната стокмени уште со последните високи летни температури, време е на привршување со пржењето на пинџурот, се токмат разно – разните салати за зимница, ракијата на големо се пече, виното врие, есен во Кавадарци. Да, сето ова (масовно) за време на викенди, оти нели, во меѓувреме треба да се работи за плата во некој од бројните индустриски капацитети во кои немаш време ниту за селфи, ниту за патриотски статус, ниту пак смееш да мрднеш од производствената линија без да го прашаш надлежниот. Индустриски капацитети со кои Кавадарци полека (но сигурно!) преминува од земјоделски во индустриски град. Со сите перформанси кои индустријата со себе ги носи. Есента во Кавадарци ќе кулминира со “есенскиот панаѓур“ кој годинава ја смени локацијата за стотина метри, подолу или погоре, зависи од гледна точка на тој што ќе го прошета и ќе се снабди со нова гардероба (со сомнително потекло и квалитет) и слични тракатанци кои ги носат импровизираните тезги на кавадаречкиот панаѓур. Весело ќе биде во Кавадарци викендот кој доаѓа. Панаѓурштината полека ни станува дел од карактерот. Купуваме панаѓурска роба без верифицирано производно и оданочено потекло, па по завршувањето на панаѓурот ќе се жалиме нашироко и нависоко како робата на тезгите изгледала поинаку отколку потоа донесена дома. Па кому покус лев ракав, кому подолга десна ногавица, некому пакет од десет пара чорапи за ситна пара без половина чорапи внатре, а некому играчки кои се распаѓаат уште недонесени дома. Уште една есенска приказна во Кавадарци ќе заврши онака како што била со години наназад.

И после се чудиме што некои (анонимни флеки) загадуваат се што ќе допрат: од новоизградени тротоари, преку нови детски игралишта до новоодбележаните паркинг места, кои мороните уште неисушената (до небо видлива жолта) боја ја согазија, особено на местата кои се предвидени за инвалиди и местата кои се и законски забранети за паркирање. Ма, ми се гаде од нашето секојдневно растечко непочитување за се и сешто, кое во суштина и во нормални градови и општества служат за олеснување на секојдневниот живот на граѓаните. Заеби култура на живеење, да живее неудобноста на секојдневието!

Октомври во Кавадарци. Најверојатно наскоро ќе биде затрупана (конечно) дупката на Градскиот плоштад. Според промовираниот нов изглед на плоштадот, ќе има каде – каде повеќе зеленило. И додека траат работите на ребрендирање на кавадаречкиот Градски плоштад (своевремено, пред да стане гола ледина, еден од најпосетените и најпофалувани во државата од гостите намерници), со надеж дека ете, ќе киниса на поарно, скраја се наметнува прашањето до оние кои ја заебаа работата и ни го уништија центарот на градот – Ќе најдете оправдување за глупоста или да поставиме нови прашања?

П.С. Од деновите пред и по референдумот се изначитавме неверојатни статуси, коментари и размислувања (?!) за тоа и треба или не на Македонија да биде дел од НАТО и ЕУ. Особено величенствени беа статусите во стилот: “Поарно ќе извадам бугарски пасош отколку да гласам за Македонија во НАТО и ЕУ“. Ебати размислувањето! Како да Бугарија да не е во НАТО и ЕУ и како да пустиот бугарски “пасапорт“ да не е од корист во земјите кои се членки токму на НАТО и ЕУ. Не да сме станале нетокму, туку тоа треба да ни го пишува и во личните документи. Токму за “патриотите размислувачи“од ЕУ и НАТО земјите – ако се вратите овде, во Македонија, нема да ви простиме, туку ќе ви сеириме како тоа ќе се снаоѓате и крепите семејства со примањата кои ги имаме ние кои безрезервно дадовме поддршка и на договорот (оти не дадовте одговор кој е тој подобар договор што вие ќе го направите) и на прашањето дали сме за влез во НАТО и ЕУ. Да, авторот на ова блузирање на кое вие почитувани сте намерни или случајни сопатници, гласаше – ЗА! Оти, да се биде дел од модерна Европа е доблест и надеж.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (231-261)

(прва кавадаречка колумна)

Летото заврши. Па и во Кавадарци. Намерната (и потребната) пауза на блузирањево овде прекинува. Кавадарци сеуште е на истото место, само дупката на плоштадот повеќе нема да постои и конечно онаа ледина наречена “Градски плоштад“ заминува во историјата. Новиот изглед на централното градско подрачје ветува. Сега - засега само со најава. Ќе видиме. Беше лето и оваа година, веќе е зад нас и се нешто ми се чини дека големите промени на Кавадарци почнаа да му се случуваат, големите промени на Македонија исто така започнаа да и се случуваат и ќе бидат уште поголеми доколку така сакаме. Умерениот оптимизам никого не може да убие, нели. Само има ли овде некој да ги забележи и тие промени да ги свати сериозно, без да плука по оние кои ги бива, оние кои ептен сериозно се зафатиле со работа за која се платени од парите на граѓаните. Не дека сите се такви. Сеуште сме далеку од тоа. Чекор по чекор, скалило напред, пред се кон Кавадарци како пристојно место за живеење.

А што тоа, ова штотуку заминато лето донесе во Кавадарци. Секако, од аспект на граѓани на овој град кој или го сакаме или не. Се друго е гола и мизерна приказна. И овде дефинитивно да се разбереме – градот се сака без розови очила, без лигавење и умилкување, туку со чиста мисла дека она што не чини треба да се каже, а не да се тешиме со квази поговорката “Има и бетер“.

Летото кое замина во најголемиот дел личи на летата изминатите години. Кавадарци сеуште е град на екстремна сообраќајна некултура, град каде на секое ќоше течат нечисти води од климите врз главите на случајните или намерните минувачи, Кавадарци сеуште е град на преполни контејнери уште рано насабајле од “мутанти“ кои се во состојба ѓубрето собирано со години да го истоварат “на увид на јавноста“ без око да им трепне. Посебен случај се дел од маркетите кои не затрупуваат со “картон“ како од дома тоа нивните газди да си ги донеле контејнерите, та трупај до небото. “Комуналец“?! “Комуналец“ последниве месеци извонредно си ја тера работата за која е платен од граѓаните, само што дел од граѓаните се посираат на секој новитет воведен од нивна страна и тоа за разлика од годините наназад, денес завршен според сите дефиниции за општествена одговорност на едно јавно претпријатие. Арно ама, не може “Комуналец“ да исчисти толку колку што ние може да закашкаме. Пример? Безброј! Сите нови зелени површини се избербатени, новите тротоари личат на приватни паркинзи и автомеханичарски работилници, а новите детски игралишта служат за подбишега на (мало) граѓаните кои живеат во нивната околина. А токму нивните деца се секојдневни корисници на истите. Неверојатно!

За “Тиквешки гроздобер“. Оние кои ме познаваат (или следат на интернет), знаат дека најважниот момент за мене е враќањето на Карневалот во нормален денски амбиент. Со тоа завршува “ноќната берба“. Организациски нивото на манифестацијата кренато за неколку пати, без посериозни инциденти, вратени се случувањата во полициското паркче и иако “Тиквешки гроздобер“ (самиот наслов на манифестацијата кажува се) не треба воопшто да се гледа низ призмата на “музичките“ изблици, сепак малку повеќе домашни (градски) исполнители на главната сцена и троа повеќе консултација со граѓаните на Кавадарци при изборот не ќе е на одмет. Се на се, според вложениот труд “Тиквешки гроздобер“ се движи кон манифестација од која нема да се срамиме како што беше наназад неколку години. Се друго што е најавено за наредната година, ќе го коментираме кога ќе биде објавено официјално.

А сега нешто сосем друго. Секојдневието не научи дека овде не постои критичка мисла, односно луѓе кои слободно ќе го изнесат својот став во интерес на вистината. Овде критиката се сфаќа толку лично, иако во основа е наменета на подобрување на нештата кои се случуваат во било која општествена дејност. Да, овде не вирее ниту почитта кон поинаквиот, кон различното мислење. Јебо нас Волтер!

И да, Домот на културата во Кавадарци има две сопствени претстави на репертоарот, а наскоро ќе излезе со добра изложба за љубителите на ликовната уметност, плус други програмски активности речиси секој ден - посетете го. Кавадаречкиот Музеј Галерија издаде извонредна монографија за ликовните дела кои се во нивна сопственост и има два објекта кои работат секој работен ден - посетете го. Кавадаречката библиотека функционира нормално и ете овој блузер го радува многу што се повеќе читатели се од младата градска популација. Библиотеката работи секој работен ден - посетете ја. Значи да заклучиме: успехот на културните и уметничките случувања не секогаш зависат од организаторите.

А кон крајот на летото пак, на Кавадарци му се случи возобнувањето на “Тиквеш Рок Фест“. Со организациската поставеност на Здружението за алтернативна култура “Алтер Центар“,  Кавадарци успеа да се врати на фестивалската сцена во Македонија и пошироко. Малку необично за овој град, но ете, по завршувањето на “Тиквеш Рок фест 2018“ започна организацијата на “Тиквеш Рок фест 2019“. Зошто? Оти така треба.

П.С. И еве не постскриптумовски за она што му престои на Кавадарци и Македонија. Референдумот на 30 септември 2018. Периодов се изначитавме по тоа социјалните мрежи неверојатни размислувања за она што ќе биде “Ден потоа“. Лажните вести и теориите на заговор протекоа од сите страни и види ти ти се молам, најгласни се оние за кои земјината топка (?!) е рамна плоча. Токму за оние кои ги топорат насекаде теориите на заговор и (не) свесно лажат, мало размислување. Дел од нив секаде користат прилика тивко да го наметнат мислењето дека во Македонија по 30 септември ќе има граѓанска војна. Грозни и небулозни размислувања. Оти почитувани, има едно непишано правило - во војна секогаш залудно се гине. Болката трае со генерации. Да, ако не го знаете тоа - не дај Боже некогаш да го дознаете. Чисто, распрашајте се троа, има семејства во Кавадарци чија болка од не така дамнешни војни сеуште трае и не згаснува. Повиците за (граѓанска) војна најчесто доаѓаат од доживотни маргиналци, чиј изгубен “статус“ во општеството би се вратил само така – со крв до колена, за да можат и натаму да бидат тоа што се, вечни полтрони, ситни криминалци, воени профитери и се што подразбира под општествено неодговорни луѓе. Доколку сте потпаднале под нивно влијание, сеедно е колку сте чесни и работливи, вашата залудна жртва ќе биде заборавена првиот ден по крвавата победа. А мртвите се мртви, тагата е тага, коси и растура семејства и болката само се зголемува кога ќе ве удри по глава “победата“ од која користа ќе ја имаат оние кои по вашата “борба“ ќе уживаат во фотелјите со нивните заштитени семејства таму некаде далеку, со некои туѓи пасоши и идеи за благосостојба.

Затоа на престојниот референдум ќе гласам ЗА. За да го започнеме патот кон една фина и пристојна европска Македонија. За да и натаму во Македонија, на македонски јазик читаме преводи од врвни европски и светски литературни дела и автори. За да и натаму во Македонија одржуваат концерти врвни светски музички имиња. За да и натаму во Македонија се играат театарски претстави на македонски јазик од врвни европски и светски драмски автори. За да и натаму во Македонија читам лиценцирани изданија на оригинални стрипови на македонски јазик. И оти да не, за да и натаму во Кавадарци опстојува најголемиот вработувач во Македонија кој доаѓа од најмоќната и нам благонаклонета и пријателска европска земја. Оти, ако ја заебеме работата, ќе си пееме патриотски песни, ќе си ги трошиме последните (заштедени?!) парички и изолирани од сите страни полека ќе згаснуваме и ниту еден млад човек нема да ни остане за да ни поверува дека со бојкот сме си ја спасиле државата. Која ли само држава ќе биде тоа, јеботе?!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (230-260)

(прва кавадаречка колумна)

Лето е. И во Кавадарци. Ете го и Градскиот базен работи. И “патриотите“ и “предавниците“ се печат на плажите кај јужниот сосед. Оние кои сеуште не заминале ете ги по бавчите на кафулињата на “Илинденска“ го пијат своето целодневно кафе, па дома на промена на испотените маици, па на вечерна пијачка, троа на турбо фолк, троа на диџеи на кои местото им е во клубови каде капацитетот е илјадници посетители, а не да се потат низ кафулуњата (кои патем во Кавадарци носат наслов “клуб“?!) со стотина луѓе капацитет. Чудно, ама ете функционира на некој забеган начин. И што дека паралелно, како и секое лето впрочем, има и нешто друго да се види и доживее. Дали се тоа културни и уметнички настани по кавадаречките културни институции, некои слични и интересни настани на отворено или обично одење во библиотека, има, се наоѓа, само кој да повдене да стане од столчето каде што го конзумира целодневното кафе. Мала дигресија. Има културни и уметнички настани од најразличен вид. Мејнстреим, комерцијални, алтернативни, оние кои се хит и се бара карта повеќе, оние во кои се ужива кога не е преполно со посетители, има разни, на различни места, така да, доколку сте загрижени (колку и да изгледа субјективно од перото на авторот на овие редови), немојте. Барем во моментот, културните институции во градот функционираат и покрај (објективни и субјективни) секојдневни проблеми, функционираат многу подобро дури и од оние во поголемите градови, па и од оние извиканите национални. Се разбира, многу лесно ќе го дознаете тоа, ако ги погледнете плакатите, се информирате по сајтовите или случајно или намерно влезете во истите. Ете реков.

Инаку летното секојдневие во Кавадарци и покрај се, фукционира како и многу други лета изминатите години. Нема тука некои екстремно нови и оригинални нешта. Нешто друго боди очи и дава неубава, море грда дефиниција за нас, граѓаните на овој град. Градската хигиена. Чистотата на градот. Неверојатно нешто, колку повеќе градот се чисти, тој станува се понечист. Како да некои будалетинки и ситни душички, по редовното одржување на градската хигиена, намерно да го истураат сето ѓубре што се нашло по улиците и тротоарите, ги превртуваат и истураат контејнерите и корпите за отпадоци. Како да уживаат на некој перверзен начин во тоа. Колку ли само треба да си го мразиш сопствениот град, колку ли само недостасува домашно воспитување, за да гнасиш се пред себе. Па размислува ли таа непрокопцана багра за сопственото семејство, за сопствените деца кој живеат во овој ист град. Ма знам, се нема време за размислување во неколкуте минути пауза од воајеризмот по социјалните мрежи, каде нивните гнасотии, макар и вербално, немаат граници. 21 век во Кавадарци? Доцни троа повеќе.

П.С. Да, ова беше троа патетична колумна, како што всушност е патетично и кавадаречкото секојдневие овие денови. И кога ќе се решите очите троа да ги одделите од тоа социјалните мрежи каде што читате глупости и лажни вести, каде уште повеќе се палите на напишаните глупости и лажните вести, без да размислите дека станувате дел од националистичката багра чии себични цели се сосем различни од вашите, на обичните и вредни за почит луѓе на овој град, на оваа држава, е тогаш ќе препознаете дека животот е еден и ќе се отргнете од будалите кои во “големите“ зборови кои ги исфрлаат рафално - за вас нема место.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (229-259)

(прва кавадаречка колумна)

Фантастичниот развој на технологијата ни докажува дека не се што допрело до шанса да се истопори пред микрофон и камера има нешто во главата вредно за споделување. Тресењето глупости ни стана навика, колку да се прави муабет и да се ствара нервоза и страв меѓу обичните граѓани кои изминатата деценија и нешто се бореа за парче леб, отфрлени од политичарите и нивните приврзоци, секако и од олигарсите чија спрега со политичарите е позната од осамостојувањето на Македонија. Сите знаат, ама “народот мудро молчи“. И додека народот мудро молчи, забеганите квази патриоти толчат се што фино произлегло на ова тло. Деценија и нешто ги гнасеа основоположниците на литературниот македонски јазик (Блаже Конески), лустрираа основоположници на првите македонски романи и литература на македонски јазик (Славко Јаневски) и ете ги денес каде продаваат квази патриотски пуфки, гнасејќи ги повторно истите величенствени македонски имиња, овојпат земајќи ги нивните имиња во одбрана на нивниот неодбранлив став. Гнасат бре се што ќе допрат, особено кога се осмелуваат да цитираат делови од литературни дела од големи автори, дела кои никогаш не ги прочитале. Лажните вести кои ги овозможува фантастичниот развој на технологијата им дава шанса на квазипатриотските корисници на социјалните мрежи, меѓи две уплати во некоја од спортските обложувалници, да врескаат и трескаат глупости, да шират лажни вести, од кои ќе се срамат нивните потомци, генерации умни деца кои доаѓаат и чиј предизвик ќе биде само иднината. Европската иднина.

Тоа се истите кои меѓу две утакмици на Светското фудбалско првенство, од страв од “понежниот“ пол дека не ја завршиле домашната обврска, фрлаат ќесиња со ѓубре од прозорецот по тревниците, по кои токму нивните деца играт детски игри кои ги носи нивното време, карактеристични за нивната генерација. Оти лето е и децата се надвор, возат велосипеди (вртејќи околу вашите безобразно паркирани возила), играат баскет, фудбал, додека вие заборавате дека еднаш сте биле деца и сте имале желби. Да, во меѓувреме сте и врвни спортски стручни лица, кои го познавате (во случајот) фудбалот онолку колку што ви вреди пропаднатото ливче од обложувалницата. Така некако тече и кавадаречкото секојдневие. По дождливиот јуни, јули донесе сонце и ви го заеба “патриотскиот“ план – од пред телевизорот скришум да заминете директно на некоја од плажите на јужниот сосед, па потоа да се правдате дека, ете јас не сакам, ама децата, жената, та блиску е. А ваму за некој ден гордо ќе се топорите на некоја од лежалките и ќе шмукате грчко “ајс кафе“. Нејсе. И тоа ќе помине и ќе разговараме кога ќе се вратите на линиите на вашите работни места, “патриотски“ да веднете глави пред тоа белосветските инвеститори, кои гласно ги пцуете додека се печите на јужните плажи, брзајќи да го окркате патлиџанот и сирењето. Оти се има рок на траење.

П.С. Лето е.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (228-258)

(прва кавадаречка колумна)

Месец јуни. Фин како и секоја година. Преубав поради многу нешта. Е сега луѓето кои го користат, не дека ќе се многу фини, педантни и културни. Особено ако направиш една површна прошетка низ Кавадарци, ги разгледаш новите зелени површини (за пофалба), море и постарите и се тревожиш на некултурата на солиден дел од твоите сограѓани, кои ја гнасат секоја педа од градот, каде на нормален човек му е “шубе“ книвче да фрли. Педантните хроничари на овој град (дај Боже да ги има) ќе го забележат ова премрежие од години како време на неверојатна негрижа за околината, како време во кое себичноста е главна карактеристика на тукашното население. Башка психијатриските случаи кои своите (од трета рака купени) моќни возила ги паркираат кој каде стигне, како да градските улици се оставштина од татко им. Хроничарите секако дека ќе забележат уште многу нешта и идните генерации  ќе се чудат на толкавата омраза кон својот град, кон се што е позитивно во неговото (денешно) секојдневие. “Џабе везеш блузеру“ – би рекле дел од вас. Ама ако, нека биде запишано.

Деновите кои врват неповратно, ќе се паметат по многу контроверзи. За жал, најмногу по нашата немоќ да бидеме вистински граѓани на својот град и својата држава. Особено по шалабајзеркото однесување кон општествените вредности. Да се потсетиме: Овде се што е заедничко е ничие. Ма има многу приказни за нас, за нашата глупост и за жал повеќето ќе останат незапишани оти нема толку многу страници во ниеден тефтер, тетратка или книга, нема толку медиуми кои што можат да посведочат. Ниту авторот на овие редови не е имун на општата состојба. Успеавме бре се да испоганиме!

Да, токму денес е актуелно потпишувањето на конечниот договор за завршување на спорот за името меѓу Македонија и Грција. И веднаш да се потсетиме уште за нешто: Со самото влегување во ОН со таканаречената привремена референца БЈРМ, сите знаевме дека еден ден Република Македонија ќе мора да го промени името. За жал. Но, со оглед на тоа што сите знаевме што ќе се случи (а некој изминатите десет и озгора години не потерал работа во интерес на државата туку само не затворал меѓу четири ѕида, ја плачкосувал државата и ни стварал непријатели) за да денес се обидуваме да одиме напред и ете не по сите европски и светски параметри со еден чекор напред кој може да не извади од калта. Може, ако ние сакаме и знаеме. Ако не, ќе си гниеме како последен испрдок на една националистичка и фашизоидна еуфорија, која, и вие тоа го знаете, не му личи на еден народ мал по бројка и територија. Ние сме големи по многу нешта, ама некои други параметри го прават светот тоа што е. Знам, пцовката веќе е упатена, ама ако де, нека ни стои и вам и мене, ама сам против сите никаде не се стигнува. Затоа, уште еднаш, ако сакаме и знаеме, некои многу фини нешта може да произлезат од денешниот ден.

И немојте со квази патриотските тупења во стилот дека имаме и ние природни убавини, дека не ни треба морето на јужните соседи. Ако ви држеа фактите истото ќе го упатевте и до оние кои одат на море во Бугарија, на Јадранот, на Средоземното море, по којзнае какви туристички дестинации. Оти токму денес, оние кои за вас се предавници тераат викенд во Преспа, Охрид, Струга, Дојран, Михајлово, Пелистер, Осогово, Берово, Моклиште. Особено што фејсбук патриотизмот со постови од грчките плажи (па и се тагирате од таму без грам добра мисла) од поодамна е прочитан. Така да, последен момент е да кинисаме кон нешто подобро. Оти Македонија е дел од Европа, па и со новото име, ама како македонци и со основниот дефенит на идентитетот – македонскиот јазик.

П.С. Во контекст на погоре напишаното, колку е мал светот и колку сите сакаат да бидат дел од него. Па дури и Русија, со актуелното светско фудбалско првенство која се “тресе“ над сите гости од целиот свет, дури и тамошниот Путин знае дека без другите не се може, па се преесапува за својата надворешна политика. Што ли само би дале разно – разни белосветски ердогановци и орбановци денес да бидат дел од поубавата страна на светската приказна?! Оти првиот чекор кон спокојот и доброто утро за генерациите кои доаѓаат треба да го направиме сами. Голем дел од нас денес го сторивме тоа.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (227-257)

(прва кавадаречка колумна)

Ме нема од поодамна, велат се уморил блузерот од пишување, му снемало инспирација?! Ма нее, напротив, семејни и службени обврски, тука – таму по некој мрзлив ден и ете ме повторно. Оти Кавадарци дава неверојатна инспирација за пишување, на овој или на оној начин – сеедно. За инает? Не, за незаборав. Оти напишаното останува. Затоа продолжуваме да се блузираме и понатаму, особено што, така да кажам, новите општествени прилики во Кавадарци го налагаат тоа. Ајде вака:

Паметам кога се радувавте на “реновацијата“ на кавадаречкиот Градски плоштад во времето на двајца поранешни градоначалници со по два мандати (Било – никогаш да не се врати!). Сите бевте чаршијарски архитекти, уметници, шумарски инжинери и градежници. И никој со ниту еден гласен збор не придонесовте центарот на градот да не умира во прашина, без зеленило. Сега сите пцуете по тоа “кој прв започна“, арно ама иронијата да биде поголема и бележита, сеуште сте истопорени на истиот тој грд (погрд не може да биде) плоштад од 11 до 13 часот и бистрите политика, “тепате“ време, сеуште “драпате мадиња – може и бетер“, се крстите во Тито и се што дојде по него до ден денешен.  Да, Градскиот плоштад во Кавадарци под итно бара нова физионимија, нов изглед, нови луѓе кои ќе го анимираат “мртовецот“. Градскиот плоштад бара заборав на оваа грдотија која мизерува во центарот на Кавадарци.

Туку, за друго ми беше зборот. Нешто за сите кои не мрднале од Кавадарци и не запознале човек од друга националност. Ма и за оние кои одат на разно – разни одмори, викенди и слични лежерни дострели по соседните земји, море и за оние кои по службена потреба одат на “подобрување на добрососедската соработка“, па со нивните квази патриотски статуси по социјалните мрежи ни продаваат пуфки. И уште нешто, ако најголемиот патриотски дострел ви се скопските молови во сопственост на странци, веднаш барајте друга страна за читање. Преиспитајте се троа, појдете во библиотеката, прочитајте некоја книга, распаметете се од убавина, оти светот е тоа – полн со убавини. Да, апсолутно се слагам дека има лоши работи: војни, сиромаштија, диктатури, криминал, лоши луѓе... И што? Да престанеме да се радуваме, насмевките да ни се за по дома?!

Токму затоа во моментот најважни се секојдневните кавадаречки херои, сите оние кои не се испозанесиле откога ги фрлиле опинците во првиот контејнер и ги наметнале лакираните чевли. Еден куп примери низ градот. Арно ама, без луѓето кои домашниот смет го фрлаат во првиот контејнер, без луѓето кои предупредуваат на тешките аномалии кои му се случуваат на Градскиот парк, без луѓето кои предупредуваат за повторното активирање на веќе исчистените градски диви депонии, без луѓето кои возат храбро велосипед по кавадаречките улици меѓу возилата кои мороните ги паркирале каде ќе му текне, нема остварени желби во стилот “Кавадарци пристојно место за живеење“. Да имаме уште десет комунални претпријатија во Кавадарци, нема да можиме глава да крениме од нечистотија ако не тргнеме од себе. Кавадаречкото секојдневие и покрај ужасите на ортодоксната сообраќајна некултура, неверојатната општа некултура, мора да даде чекор напред, токму заради парадоксите кои му се случуваат. Ако некој не го сака својот град, ако некое транзиционо синче или ќеркиче забегало со парите на татко му, ете ги позитивните законски прописи, ете ги казните и глобите, па да се преброиме во нашата љубов кон родниот град. На ред се институциите на системот, било локални, било државни, конечно да не ослободат од несовесноста и злото на поединци, од негрижата за заедничките добра, било да се тоа урбани недостатоци, било да е тоа (не)грижа за излетничките места, со нагласок на Тиквешкото езеро, било да е тоа ортодоксната негрижа за маалото во кое се живее.

П.С. Месец мај е. Пролетта е несебична, арно ама ние сме себични и злобни во неверојатната негрижа за тоа што ќе им оставиме на генерациите кои доаѓаат.

By

Марјан Тодоровски

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (226-256)

(прва кавадаречка колумна)

“Zbog cega primatima nikada

ne iskljucuju elektriku

oni u principu ionako rijetko citaju

a i to sto citaju

krive stvari citaju

pa zasto im onda ne iskljucuju elektriku…”

(Azra, Johny Stulic, “3N” од албумот “Krivo srastanje”, 1984)

И повторно празник. Слава му на неработењето. Оно, понекогаш е потребен одмор од секојдневната рутина, па би рекле – зошто да не. Арно ама, додека дел од нас терат празници, многумина се на своите работни места. Само погледнете во близината на вашите домови – сите маркети работат, текстилните фабрики терат под полна пареа, како да текстилните (претежно) работнички се Супермени. Синдикат?! Не ме заебавај! Таканаречените синдикални лидери се со работно време, стаж и здравствено на грбот на членовите на синдикалните членови и ако нивните партиски ментори имаат потреба од тоа – ете ги како штрајкуваат.А ниту еден од тие таканаречени синдикални лидери нит’ со збор, нит’ со глас ги нема троа да проговорат за синдикалните (не)права во големите преработувачки капацитети каде и не постои синдикална организација. Земете го за пример само најголемиот вработувач во кавадаречко, Тиквешијата и пошироко. Синдикат? Па зошто им  синдикална организација, ако се задоволни од двеста пеесетте евра плата и ќелепур семејното дружење еднаш годишно. Да, дел од вработените имаат поголеми плати. Так’ нормално за раководители, шефови и останатите високо рангирани. Синдикални права? Такво нешто не постои во оваа држава, за жал. ЕУ? Кога во тој таканаречен прашалник ќе дојде ред до прашањата за правата на работниците, ќе биде “Збогум ЕУ“ и пред да стигнеме до прагот на посакуваната дестинација, во моментот единствена шанса на оваа држава да опстане и бидне нормално општество на еднакви граѓани.

Извитоперените вредности се наше секојдневие. Чистиот воздух е премија која ни ја дарува природата, кога ќе дојде време на ветрови, дожд и снег, а таму човечка рака, ќе признаете, нема мешанија – нели? Социјалните мрежи, тие наши експозитури каде ја топориме нашата храброст за по дома, каде што сме револуционери и патриоти во зависност од тоа дали не фатиле киселини по ручекот или не воздигнала ракијата која најчесто е домашна и лоша, само ја покажуваат сликата на едно полумртво општество чии чинители се или (криминално) пребогати или задоволни од регалот и пералната купени на рати, па чуму незадоволство ви се молам. Оригиналните копии на светските брендови кои ни ги нудат тукашните алчни трговци и онака се наша судбина. Слика и прилика на општествена Содома и Гомора со која сме се помириле. Нека има за јадење, нека има за леб и игри. Не заебавај сега и ти блузеру!

Доаѓа наскоро и месец февруари. А во февруари 1944 се случил Февруарскиот поход. Дејствие кое донело конечното ослободување на Македонија да се случи наскоро потоа. Стратегиски надмоќни во таа многу битна 1944, македонските партизани (стоилјадна македонска војска, претежно млади луѓе чии идеали наскоро потоа ќе станат стварност) својата желба за слобода ќе ја кулминираат на Заседанието на АСНОМ. Благодарејќи на Народноослободителната војска на Македонија, на македонските партизани и нивните борби против сите фашизми (македонски, германски, бугарски, албански, италијански и др.) на ова тло, денес зборувам и пишувам на македонски јазик. Оти, историските (“јебала нас историја“) факти говорат дека од 1903 до 1941(со печатот на македонската државност удрен на 2 август 1944) има многу срамни бугарофилски, србофилски, гркофилски бандитски изроди чии цели биле се, само не слобода на македонскиот народ. Потврда за тоа е големиот срам кој изминатите години го доживеавме со “Скопје 2014“ преку “спомениците“ и величењето на убијците на се што нешто вредело, а било дел од овој народ.

П.С. А што има врска со Кавадарци ова погоре напишаното? Прочитајте уште еднаш.

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (225-255)

(прва кавадаречка колумна)

“Ja razumijem Boga. I sve mu opraštam. Od čega je napravljen, još je i dobar. A od čega je to napravljen? Od našeg straha.”

Predrag Lucic (1964 – 2018)

И повторно, по којзнае кој пат јануари, преполн со пијани празници (по ново со селфи од софри, домашни и кафеански), фотографии за спомен на кои сме со луѓе на кои вообичаено ниту добар ден не им велиме. Јануари е, 2018 тече неповратно и додека се свртиш ете ти ја следната Нова година. Да, за животот станува збор. За животот кој немилосрдно го трошиме, а еден е и има крај. И кога еден ден ќе се свртите позади себе, гледајќи ги фотографиите со софрите и луѓето за кои ништо не знаете, ќе се подзамислите и ќе воздивнете: ““Цел живот фрлен во WC шолја и џабе потрошена вода од казанчето“.

И во Кавадарци е јануари. Особено за квази патриотите кои ги бранат наци остварувањата кои маме ни расплакаа со години наназад. Ете ги разбревтани по социјалните медиуми, а во живо збор не проговоруваат и сеуште ги клатат наведнатите глави и молчат и прават селфија по “нивните“ тренди кафеани и ресторани. Еве сме, демек. А ваму полуживи, неотрезнети од децениската теревенка платена од нашиот џеб, здробени од полуписменоста која ги направи подобни, ма приказна како од најдобрите времиња на соцреализмот. Впрочем, тоа најдобро и знаат да го прават – молчат и кога ги толчат. Нејсе, од национализам не се живее, од национализам се умира. За жал, најчесто заминуваат несреќно невините и доблесни. Жртвите пак на лумпен демократијата, исфорсирана од левичари во фотелја, се посебна приказна вметната во дебела книга со тврди корици.

Во Кавадарци во 2018 влегов на 2 јануари. Понекогаш е потребно да те снема неколку дена па да почуствуваш до каде е твојот град. Особено ако издушокот ти бил со жестока рок музика, во град кој и во 21 век живее со својата историја, арно ама, презентирајќи им ја на патниците намерници на модерен начин, воопшто не воскликнувајќи “Ние сме најдобри“. Бев со едни фини луѓе, сопатници и соборци од кавадаречкото секојдневие, во Котор, Црна Гора, на невообичаен дочек на Новата година. Ма каков дочек, беше тоа исклучително добар рок фестивал. Од Електрични оргазам, преку Партибрејкерс, Обојени програм, Лет 3, Рамбо Амадеус, Лету штуке, Велики презир, Стреј Дог, па се до Дисциплина кичме. Неоптеретени од  извиканите новогодишни веселби, сите до еден жестоко не симнаа на земја и не воздигнаа до небо, давајќи го најдоброто и музички и човечки од себе, та не испратија распаметени и отрезнети со својата искрена свирка и желба годината која дојде да биде барем за чекор подобра. Се разбира, тој чекор самите да го направиме, а не да го чекаме од надобудни политичари и пезевенковци кои се истопориле и дебело заседнале на разно – разни локални или национални функции последниов четврт век и некоја годинка плус.

П.С. Децениската сообраќајна анархија во Кавадарци сеуште трае. Нелогичното неказнување и екстремната сообраќајна некултура си го дадоа своето. Како ли само генерациите кои доаѓаат ќе ги научиме на еколошка свест преку возење велосипед и пешачење, кога на кавадаречките сообраќајници, пешачки премини, тротоари и автобуски постојки царуваат дебили и психијатриски случаи со возачки дозволи? Ај нека падне тоа снегот па троа привидно да се изнормализираме!

By

Марјан Т.

Бул.“Џон Ленон“ 3

Кавадарци

Блузирање (224-254)

(прва кавадаречка колумна)

Еден од недостатоците на кавадаречкото секојдневие (ќе забележите секако, многу важен недостаток) е немањето реална и објективна критика на општествените вредности, во било кој сегмент на тоа исто општество, само во локални услови. Да, во сите сегменти - економија, политика, спорт, култура, уметност, туризам и така натаму и така натаму. Се судруваме со реалниот проблем со неверојатното субјективно размислување дека во Кавадарци ја имаме најдобрата економија, најдобрата политика, најдобриот спорт, најдобрата култура, најдобрата уметност и така натаму и така натаму. Да се разбереме! Овде стотици пати се критикувани општествените небулози кои му се случуваат на градот, па да се повториме – да го сакаш својот град не значи да ги прифаќаш сите глупости кои ти се сервираат и ги живееш секојдневно, туку да ги бележиш недостатоците, да критикуваш неквалитетни општествени производи и да поставуваш прашања. На пример прашањето – зошто некој не си ја заработувал платата а имал одговорност да го подобри живеењето во градот, нема никаков одговор од никакви “структури“, ниту надлежни за истото.

Во моментот Кавадарци живее во некаква чудна ретроспектива на нештата, како едни ги бивало, други не, а сето тоа завиено во обланда на “нечепкање“. Навраќајќи се на почетокот на овој текст, па и надоврзувајќи се на празничната еуфорија во која сите си посакавме благосостојба, како да таа ќе дојде “секунда“ по честитката, заборавивме дека веќе денес треба да се заработи за парче леб, треба да се купат нови панталони, ете прв братучед го женел синот па се потребни пари за поклон, па шминкањето на градот, дејствие кое ни го сведува животот на новогодишно ќесе чија содржина ќе биде изедена веќе денес, сакам да кажам – се е гола вода. Особено што статус – кво состојбата ќе не одводе ептен брзо во ситуација да не знаеме од каде ќе долета “куршумот“ кој нема да не убие, туку само ќе го “инвалидизира“ секојдневието наше насушно и ќе не врати на почетокот – на баналноста на живеењето во град кој прегорувајќи во желбата да биде град, ги стандардизира паланечкиот менталитет и карактер на касаба. Кавадарци пристојно место за живеење?! Продолжуваме да ги бараме одговорите на непоставените прашања (поради постојаниот и забеган страв де!) веќе во наредните епизоди на оваа самобендисано наречена прва кавадаречка колумна.

П.С. Нема П.С. Само - се читаме наредните денови! Особено што приказните дека блузерот се уморил не се ниту смешни, ниту сатирични, туку само блуење на малограѓанштина која има сосем основан страв дека може да биде “прочитана“ токму на ова место и  тоа од милион мали причини, онолку колку што ни е мал градот за кој овде станува збор со години наназад.

By

Марјан Т.

Бул. “Џон Ленон“ 3

Кавадарци